هنر شفاف اندیشیدن

معرفی کتاب: هنر شفاف اندیشیدن

“انتخاب‌های زیاد، منجر به نارضایتی می‌شوند. چگونه می‌توانی مطمئن باشی از بین دویست گزینه‌ای که احاطه و سردرگمت کرده‌اند گزینه‌ی درست را انتخاب می‌کنی؟ پاسخ این است: نمی‌توانی. هر چه گزینه‌های بیشتری داشته باشی، نامطمئن‌تر خواهی بود و متعاقبش ناراضی‌تر. خب چه می‌توانی بکنی؟ قبل از آن که پیشنهادهای موجود را بررسی کنیم، به دقت فکر کن چه می‌خواهی. معیارهایت را بنویس و جداً به آن‌ها پایبند باش. همچنین درک کن هرگز نمی‌توانی تصمیم کاملی بگیری. با توجه به سیلاب احتمالات، داشتن چنین هدفی نوعی «کمال‌گرایی غیرمنطقی» محسوب می‌شود. در عوض، یاد بگیر یک تصمیم «خوب» را دوست داشته باشی. بله، حتی در مورد شریک زندگی. آیا فقط باید به دنبال بهترین‌ها بود؟ در عصر تنوع نامحدود، عکس آن صدق می‌کند. حالت بهینه در شرایط جدید چنین است: خوب بودن به اندازه‌ی کافی.”

خطاهای شناختی (Cognitive Distortions) الگوهای فکری اغراق شده یا غیرمنطقی هستند که موجب تداوم اثرات ناشی از آسیب‌های روانی به ویژه افسردگی و اضطراب می‌شوند. اولین بار آرون تی بِک (Aaron T. Beck) روان‌درمانگر آمریکایی و از بنیانگذاران روش روان‌درمانی شناختی (Cognitive Therapy) بسترهای اولیه مطالعه خطاهای شناختی را فراهم نمود و سپس همکار و دانشجویش دیوید دی برنز (David D. Burns) تحقیقات بِک را ادامه داد. خطاهای شناختی را می‌توان افکاری دانست که موجب می‌شوند تا افراد واقعیت را به شکلی تحریف شده درک نمایند. این الگوهای فکری اغلب باورها، افکار و احساسات منفی را در فرد تشدید می‌نمایند. خطاهای شناختی در شیوه‌ای که یک فرد رویدادهای زندگی را ادراک می‌نماید اختلال ایجاد می‌کنند و همین امر می‌تواند موجب شود تا فرد یک نگرش کاملاً منفی نسبت به دنیا پیدا نماید و مستعد ابتلاء به افسردگی یا اضطراب گردد [۱].

روان‌درمانگرانی همچون آرون تی بک، دیوید دی برنز و آلبرت الیس (Albert Ellis) که از پیشگامان و توسعه‌دهندگان روش‌های روان‌درمانی شناختی و شناختی – رفتاری (Cognitive Behavioral Therapy) می‌باشند در روش‌های درمانی خود سعی می‌نمایند که ابتدا درمان‌جو را با خطاهای شناختی خود و باورهای نادرستی که از آن خطاها ایجاد شده‌اند آشنا سازند و از این طریق روند درمان فرد را تسهیل نمایند. آشنایی با خطاهای شناختی این مزیت را در پی دارد که فرد از تله‌ها و میانبرهای ذهنی خویش آگاه می‌شود و بر اساس درک واقع‌بینانه‌تری از دنیا تصمیم‌گیری می‌نماید‌.

رولف دوبلی (Rolf Dobelli) متولد سال ۱۹۶۶ نویسنده، رمان‌نویس و کارآفرین سوئیسی است. او مدرک (MBA) و دکتری فلسفه اقتصاد از دانشگاه سنت‌گالن سوئیس دارد. دوبلی از مؤسسان getAbstract، بزرگ‌ترین فراهم‌آورنده‌ی خلاصه‌ی کتاب است. عمده شهرت وی به خاطر کتاب هنر شفاف اندیشیدن (The Art of Thinking Clearly) است که به سرعت به موفقیت دست یافت و در صدر جدول کتاب‌های پرفروش آلمان قرار گرفت. این کتاب به بسیاری از زبان‌ها ترجمه شده و در ایران نیز به تازگی توسط نشر چشمه و با ترجمه عادل فردوسی‌پور، بهزاد توکلی و علی شهروز به بازار کتاب عرضه شده است. دوبلی در این کتاب نزدیک به صد خطای شناختی شایع که در زندگی روزمره با آن‌ها مواجه هستیم را به شیوه‌ای جذاب و همراه با ذکر مثال‌های کاربردی و ملموس معرفی نموده است. در ادامه گزیده‌ای از مطالب این کتاب را برای شما آورده‌ایم.

==============================================================

عنوان کتاب: هنر شفاف اندیشیدن

مولف: رولف دوبلی

مترجمین: عادل فردوسی‌پور، بهزاد توکلی و علی شهروز

ناشر: نشر چشمه

نوبت چاپ: چاپ دوم، بهار ۱۳۹۴

آدرس در پایگاه خانه کتاب:

http://ketab.ir/modules.php?name=News&op=pirbook&bcode=1945573&cou=

==============================================================

در زندگی روزمره، چون موفقیت بیش از ناکامی به چشم می‌آید، تو دائماً شانس موفقیت خود را بیش از اندازه تخمین می‌زنی. خطای بقا، یعنی افراد دائماً احتمال موفقیت خود را بیش از حد تخمین بزنند.

==============================================================

هر گاه ما عوامل انتخاب را با نتایج آن اشتباه می‌گیریم، طعمه‌ی چیزی می‌شویم که نسیم طالب (نویسنده کتاب قوی سیاه) به آن توهم بدن شناگر می‌گوید. منظور از توهم بدن شناگر آن است که شناگران حرفه‌ای به این خاطر که با شدت تمرین می‌کنند بدن‌هایشان زیبا نمی‌شود، بلکه به خاطر اندام مناسب‌شان است که شناگران خوبی می‌شوند.

==============================================================

آیا تا به حال یک صورت را در بین ابرها دیده‌ای یا شکل کلی حیوانات را در یک سنگ مشاهده کرده‌ای؟ البته. کاملاً هم طبیعی است. مغز انسان به دنبال الگوها و قوانین است. در واقع، آن را به یک قدم به جلو می‌برد: اگر هیچ الگوی خاصی پیدا نکند، از خودش یکی ابداع می‌کند (خطای دسته‌بندی).

==============================================================

تأئید اجتماعی که گاهی سخت‌گیرانه از آن به عنوان غریزه‌ی جمع‌گرایی یاد می‌شود، تأکید می‌کند افراد وقتی مثل بقیه عمل می‌کنند احساس می‌کنند رفتارشان درست است. به عبارت دیگر، هر چه تعداد بیشتری از مردم عقیده‌ی خاصی را دنبال کنند، ما آن عقیده را بهتر (درست‌تر) می‌پنداریم. و هر چه تعداد افرادی که رفتار خاصی را بروز می‌دهند بیشتر باشد، این رفتار از سوی دیگران مناسب‌تر ارزیابی می‌شود. البته که این امر مضحک است. سامرست موام می‌گوید: «اگر پنجاه میلیون نفر چیز احمقانه‌ای بگویند، آن چیز کماکان احمقانه است.»

==============================================================

خطرناک‌ترین حالت خطای هزینه‌ی هدررفته وقتی است که زمان، پول، انرژی یا عشق زیادی صرف چیزی کرده‌ باشیم. این هزینه کردن دلیلی می‌شود برای ادامه دادن، حتی اگر با موضوعی محکوم به شکست سر و کار داشته باشیم. هر چه بیشتر سرمایه‌گذاری کنیم، هزینه‌ی هدررفته بیشتر می‌شود و بیشتر مجبور می‌شویم ادامه دهیم.

==============================================================

خطای تأئید مادر همه‌ی تصورهای غلط است. چنین چیزی تمایل به تفسیر اطلاعات جدید به گونه‌ای است که با تئوری‌های موجود، باورها و اعتقادات ما هماهنگ باشد. به بیان دیگر، هر اطلاعات جدیدی را که با نظرهای کنونی ما تناقض داشته باشند فیلتر می‌کنیم (شواهد متضاد). این یک عادت خطرناک است.

==============================================================

اثر مقایسه‌ای را به طور خلاصه اینگونه می‌توان تعریف کرد: اگر ما خود چیزی داشته باشیم که زشت، ارزان یا کوچک باشد، یک چیز دیگر را زیبا، گران‌بها یا بزرگ در نظر می‌گیریم ما در واقع با قضاوت‌های مطلق مشکل داریم.

==============================================================

خطای بازنگری از متداول‌ترین خطاهاست. می‌توان آن را به درستی پدیده‌ی «من به تو گفته بودم» نامید: وقتی به گذشته نگاه می‌کنیم، همه چیز واضح و اجتناب‌ناپذیر به نظر می‌رسد. چرا خطای بازنگری خطرناک است؟ خب، به خاطر این که منجر به آن می‌شود که ما توانایی پیش‌بینی خود را دست بالا بگیریم و این باعث می‌شود بیش از حد به دانش خود اعتماد کنیم و در نتیجه ریسک‌های زیادی را بپذیریم.

==============================================================

هرگز یک تصمیم را صرفاً براساس نتیجه‌اش ارزیابی نکن، به خصوص زمانی که تصادفی بودن یا «عوامل خارجی» در آن نقش داشته باشند. یک نتیجه‌ی بد لزوماً نشان‌دهنده‌ی یک تصمیم بد نیست و برعکس.

==============================================================

انتخاب‌های زیاد، منجر به نارضایتی می‌شوند. چگونه می‌توانی مطمئن باشی از بین دویست گزینه‌ای که احاطه و سردرگمت کرده‌اند گزینه‌ی درست را انتخاب می‌کنی؟ پاسخ این است: نمی‌توانی. هر چه گزینه‌های بیشتری داشته باشی، نامطمئن‌تر خواهی بود و متعاقبش ناراضی‌تر. خب چه می‌توانی بکنی؟ قبل از آن که پیشنهادهای موجود را بررسی کنیم، به دقت فکر کن چه می‌خواهی. معیارهایت را بنویس و جداً به آن‌ها پایبند باش. همچنین درک کن هرگز نمی‌توانی تصمیم کاملی بگیری. با توجه به سیلاب احتمالات، داشتن چنین هدفی نوعی «کمال‌گرایی غیرمنطقی» محسوب می‌شود. در عوض، یاد بگیر یک تصمیم «خوب» را دوست داشته باشی. بله، حتی در مورد شریک زندگی. آیا فقط باید به دنبال بهترین‌ها بود؟ در عصر تنوع نامحدود، عکس آن صدق می‌کند. حالت بهینه در شرایط جدید چنین است: خوب بودن به اندازه‌ی کافی.

==============================================================

مراجع:

[۱] http://en.wikipedia.org/wiki/Cognitive_distortion

تهیه وتنظیم: سید ساجد متولیان

عضو دپارتمان MBTI – خانه توانگری طوبی